در این مراسم رییس‌جمهوری مجموعه رصدخانه ملی ایران در قله گرگش واقع در مرکز کشور و در ارتفاع 3600  متری از سطح دریا و در 40 کیلومتری جنوب کاشان از طریق ویدئو کنفرانس افتتاح شد و به بهره‌برداری رسید.

زیرساختی برای توسعه فناوری اخترفیزیک

این مجموعه در زیرساختی به مساحت 8هزار و 500 متر مربع با زیربنای 5هزار و 100  متر مربع شامل تلسکوپ 3 و چهار دهم متری با فناوری روز، تلسکوپ یک متری، ابزارهای رصدی پیشرفته، پایشگاه و همچنین ساختمان کنترل و لایه نشانی آیینه‌ها است.

تحقق این طرح کلان ملی فناورانه با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، دست‌یابی به اهداف ایران به عنوان مهمترین کانون منطقه‌ای نجوم و کیهان شناسی را محقق می‌کند. با سرمایه 200میلیارد تومانی بخش دولتی در این مجموعه، زمینه برای اشتغال 40 نیروی انسانی خلاق به طور مستقیم فراهم شد.

رصدخانۀ ملی ایران به علت موقعیت جغرافیایی آن و ویژگی های نجومی بخصوص دید نجومی و طراحی تجهیزات رصدی آن، مطالعه اجرام درون کهکشان راه شیری، و دیگر کهکشان های عالم تا عمق ۷ میلیارد سال نوری، مواد میان ستاره ای، تحول ستاره ها و پدیده های پر انرژی را برای منجمان ایران و جهان فراهم خواهد ساخت.

برای انتقال تجربه و دانش فنی، مدیریت طرح بر عهده تیمی از دانشمندان و مهندسان ایرانی بوده و کلیه مراحل مرتبط با طراحی، ساخت و نصب و راه اندازی و همچنین امور اجرایی رصدخانۀ ملی به همت مدیران، دانشمندان، مهندسان و صنعتگران ایرانی‌انجام می‌شود. به طور همزمان از مشاوره متخصصین برجسته بین‌المللی استفاده شده است.

این پروژه ضمن این‌که حرکت به سوی مرزهای دانش در حوزه نجوم، ‌کیهان شناسی و علوم فضایی را هموار می کند بلکه صنعت مکانیک، اپتیک و کنترل ابزار دقیق را در یک محصول به چالش می کشد و مرزهای هر سه صنعت راهبردی را فراتر از آنچه تاکنون به آن دست یافته اند گسترش می‌دهد.

بهره‌گیری از تجهیزات پیشرفته ایران‌ساخت

این نخستین پروژه از این نوع است که صفر تا صد آن توسط محققان و مهندسان کشورمان به اجرا در می آید و در آن مهندسی معکوس یا کپی از محصول مشابه وجود ندارد.

تلسکوپ 4/3 متری رصدخانه ملّی ایران سازه مکانیکی به ارتفاع ۱۱ متر و وزن ۹۰ تن است. آینه های آن به قطر ۳.۴ متر (به وزن ۴۰۰۰ کیلوگرم) و ۶۰ سانتی متر با دقت نانو متر صیقل داده شده اند.

در ساخت و کنترل این تلسکوپ از فناوری اپتیک فعال استفاده می شود تا از امتیاز مکان رصدی که یکی از بهترین مناطق جهان است بهره‌مندی کامل صورت گیرد.

استقرار گنبد رصدخانه ملی ایران  و توسعه دانش و فناوری

گنبد تلسکوپ به ارتفاع ۲۲ متر و قطر ۱۶ متر بر روی سازه ای بتنی در قله مذکور نصب شده است و تجهیزات مستقر در آن سرمایش مطلوب تلسکوپ را تامین می کنند. داده های تولید شده توسط تجهیزات رصدی این تلسکوپ و سایر تجهیزات رصدی مستقر در قله یکی از بزرگترین منابع تولید اطلاعات دیجیتال کشور خواهد بود.

سرریز دانش این طرح برای علم و فناوری ایران بسیار مغتنم است. بطور قطع پژوهشگاهی که این تلسکوپ و تجهیزات مرتبط با آن را طراحی کرده و به اجرا در آورده است جزء معدود موسسات جهان در تولید این محصول خواهد بود و به رقابت های جهانی در فن‌آوری راه خواهد یافت. بومی کردن دانش تولید و سنجش اپتیک صنعتی از دیگر فواید این طرح تاکنون بوده است. تولید محصول راهبردی لایه نشانی در مقیاس بزرگ از دیگر محصولات جانبی این طرح کلان ملی فناوری ایران‌ساخت است.

مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری

24#